Bağdat Cad, Küçükyalı Mah 92/C, Maltepe / İstanbul
Ortodonti tedavi yöntemleri hakkında merak edilen en önemli konulardan biri tedavi süresidir. Araştırmalara göre, ortodontik tedavi süresi genellikle 22-24 ay arasında değişmektedir. Aslında, dişlerimiz bu süreçte ayda ortalama 1 mm hareket ederek yavaş ama ideal konumlarına ulaşmaktadır. Basit vakalarda tedavi süresi önemli ölçüde kısalabilirken, karmaşık durumlarda bu süre uzayabilir.
Diş sağlığında önemli bir dal olan ortodonti, diş ve çene yapısındaki düzensizlikleri tedavi etmeye odaklanan bir uzmanlık alanıdır. Aslında, ortodonti ne demek diye merak ediyorsanız, kelime kökeni Yunanca'dan gelmektedir: "orthos" (düzgün) ve "odontos" (diş) kelimelerinin birleşimiyle "düzgün dişler" anlamını taşımaktadır. Bu dal, sadece estetik kaygılar için değil, aynı zamanda ağız ve diş sağlığının işlevsel yönleriyle de ilgilenmektedir.
Ortodontist nedir sorusunun cevabı ise oldukça nettir. Ortodontist, diş hekimliği eğitiminin üzerine 3-4 yıl boyunca ortodonti alanında uzmanlık eğitimi almış diş hekimidir. Bu uzmanlar, dişlerin, çenenin ve yüzün doğru biçimde gelişmesini sağlamak için özel eğitim görmüşlerdir. Bunun yanı sıra, çene-yüz bölgesindeki bozuklukların teşhis ve tedavisinde de uzmandırlar.
Yaygın bir yanılgının aksine, ortodonti tedavi yöntemleri sadece çocuklar için değildir. Günümüzde ortodontik tedavi gören hastaların yaklaşık yüzde 30'unu yetişkin bireyler oluşturmaktadır. Aslında, ortodonti tedavisinde üst yaş sınırı bulunmamaktadır. Sağlıklı diş eti ve kemik yapısına sahip her birey bu tedaviden faydalanabilmektedirler.
Çocuklar için Amerikan Ortodonti Derneği (AAO), diş ve çene gelişimindeki sorunların erken tespit edilebilmesi açısından ilk ortodontik kontrolün 7 yaşından önce yapılmasını önermektedir. Bu yaşlarda, henüz süt dişleri varken bile çene ve diş gelişimindeki problemler kolayca tespit edilebilmektedir. Özellikle büyüme ve gelişme döneminde olan 9-14 yaş aralığındaki çocuklarda tedavi daha hızlı ve etkili sonuçlar vermektedir.
Yetişkinlerde ise, artık sadece estetik kaygıları değil, ağız ve diş sağlığını da iyileştiren bir tedavi olduğu söylenebilmektedir. Dişlerdeki çapraşıklık, aralıklar, ön çapraz kapanış, diş gıcırdatma sorunları, diş eti problemleri, gömük veya devrilmiş dişler için ortodontik müdahaleler uygulanabilmektedir. Hatta yetişkinlerde implant ve protez öncesi dişlerin daha iyi konumlandırılması amacıyla da ortodontist tedavisine başvurulabilmektedir.
Bununla birlikte, bazı durumlarda tedavi yaklaşımları farklılık gösterebilmektedir. Örneğin, büyüme ve gelişim dönemini tamamlamış bireylerde iskeletsel seviyedeki düzensizlikler (alt çenenin önde ya da geride olması gibi) için ortognatik cerrahi gerekebilmektedir. Ayrıca, ileri yaşlarda tedavi süreci gençlere oranla biraz daha uzun sürebilmektedir.
Günümüzde diş hekimliği alanındaki teknolojik gelişmeler sayesinde ortodonti tedavi yöntemleri çeşitlilik göstermektedir. Bu yöntemler, hastaların ihtiyaçlarına, yaşına ve problemin derecesine göre değişiklik göstermektedir. İşte en etkili tedavi seçenekleri:
Ortodontik tedavide en yaygın kullanılan yöntemlerdendir. Metal braketlerin dişlere yapıştırılması ve aralarından tel geçirilmesi ile uygulanmaktadır. Bu tedavi, her türlü diş düzensizliğinde etkili sonuçlar vermektedir. Tedavi süresi genellikle 6 ay ile 12 ay arasında değişmektedir. Metal diş telleri diğer tellere göre daha dayanıklı ve hızlı sonuç vermektedir.
Estetik kaygısı olan hastalar tarafından tercih edilmektedir. Renkleri dişlere uyum sağladığı için daha az fark edilirler. Bu teller, göze çarpmayan görüntüsüyle özellikle yetişkinlerin tercih ettiği bir yöntemdir.
Dişlerin üzerine takılan ve neredeyse görünmez olan şeffaf plaklar kullanılarak yapılan bir tedavi yöntemidir. Çıkarılabilir olması, yemek yerken ve diş fırçalarken kolaylık sağlaması en büyük avantajıdır. Bu plaklar kişiye özel olarak hazırlanmakta ve genellikle iki üç haftada bir değiştirilmektedir.
Dişlerin iç yüzeyine yerleştirilen braketlerle uygulanan bir tedavi şeklidir. Dışarıdan hiç görünmeyen bu yöntem, görünüm kaygısı olan yetişkinler arasında özellikle tercih edilmektedir.
Daha çok çocukluk döneminde, basit diş düzensizliklerinin tedavisinde veya dar çenelerin genişletilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bu apareyleri hasta kendisi takıp çıkarabilmektedir.
Son olarak ortodontist, "sabit fonksiyonel aygıtlar" ve "ağız dışı aygıtlar" gibi daha özel tedavi tekniklerini de kullanabilmektedir. Özellikle çene yapısı problemlerinde, alt veya üst çenenin geride ya da ileride olduğu durumlarda bu özel cihazlar tercih edilmektedir.
Bütün bu ortodonti tedavi yöntemleri, kişiye özel planlanmakta ve uygulanmaktadır. Tedavinin başarılı olması için doğru zamanlamayla, doğru tekniğin seçilmesi büyük önem taşımaktadır.
Bir çok hasta ortodonti tedavi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olduğunda ilk merak ettiği konu "Ne kadar sürecek?" sorusudur. Araştırmalara göre, ortalama bir ortodontik tedavi 18-24 ay sürmektedir. Ancak bu süre kişiden kişiye değişkenlik göstermektedir.
Ortodontik tedavi süresini etkileyen en önemli faktör, problemin şiddetidir. Hafif çapraşıklıklar 6-12 ay gibi kısa sürelerde düzeltilebilirken, orta dereceli vakalar 12-24 ay, daha karmaşık çene bozuklukları ise 2-3 yıl sürebilmektedir. Özellikle alt ve üst çene arasındaki uyumsuzluklar varsa, tedavi süresi uzayabilmektedir.
Yaş faktörü de tedavi süresinde önemli rol oynamaktadır. Çocuklarda çene gelişimi devam ettiği için tedavi daha hızlı ilerlemektedir. Yetişkinlerde diş hareketleri daha yavaş olduğundan süre biraz daha uzun olabilmektedir. Bu nedenle erken yaşlarda ortodonti tedavisine başlanması avantaj sağlamaktadır. Ayrıca kullanılan aparey türü de süreyi etkilemektedir. Şeffaf plaklarla yapılan tedavi genellikle 12-18 ay sürerken, geleneksel braketlerle tedavi ortalama 22-24 ay sürebilmektedir.
Hastanın tedaviye uyumu belki de en kritik faktördür. Ortodontist tarafından verilen talimatlara uymak, randevuları aksatmamak, aparey ve lastikleri düzenli kullanmak tedavi süresini kısaltmaktadır. Bunun yanı sıra, braketlerin kopması, tellerin kırılması ve asitli içeceklerin tüketilmesi tedavi süresini uzatabilmektedir.
Tedavi tamamlandıktan sonra "pekiştirme tedavisi" adı verilen bir dönem başlamaktadır. Bu dönemde dişlerin yeni konumlarını koruması için retainer kullanılmaktadır. Pekiştirme süresi 6 aydan birkaç yıla kadar uzayabilmektedir. Bazı durumlarda ömür boyu geceleri kullanım gerekebilmektedir.
Sonuç olarak, ortodontik tedavi süresi kişiden kişiye değişkenlik göstermektedir. Problemin karmaşıklığı, yaş faktörü, seçilen tedavi yöntemi ve hastanın tedaviye uyumu gibi birçok faktöre bağlıdır. Özellikle tedaviye başlama yaşı ve bozukluğun derecesi, tedavi süresini doğrudan etkiler. Bununla birlikte, hastanın randevulara düzenli gelmesi ve ortodontist tarafından verilen talimatlara uyması, tedavinin beklenenden daha kısa sürede tamamlanmasına yardımcı olur. Dolayısıyla, düzgün sıralanmış dişlere ve sağlıklı bir gülüşe sahip olmak için geç kalmış sayılmazsınız.
Ortodontik tedaviye her yaşta başlanabilmektedir. Ancak ideal olarak ilk muayenenin 7 yaşından önce yapılması önerilmektedir. Çocuklarda 9-14 yaş arası tedavi daha hızlı ve etkili sonuç verir. Yetişkinler için ise üst yaş sınırı yoktur, sağlıklı diş ve kemik yapısına sahip herkes tedavi görebilmektedir.
Ortodontik tedavi süresi genellikle 18-24 ay arasında değişmektedir. Ancak bu süre kişiye ve problemin karmaşıklığına göre farklılık gösterebilmektedir. Basit vakalar 6-12 ayda çözülebilirken, karmaşık vakalar 2-3 yıl sürebilmektedir.
Başlıca ortodontik tedavi yöntemleri arasında geleneksel metal teller, porselen teller, şeffaf plak tedavisi (Invisalign), lingual ortodonti ve hareketli apareyler bulunur. Tedavi yöntemi, hastanın ihtiyaçlarına ve problemin türüne göre seçilir.
Hayır, ortodontik tedavi sadece estetik amaçlı değildir. Düzgün dizilmiş dişler, ağız hijyenini kolaylaştırır, diş çürüklerini ve diş eti hastalıklarını önler. Ayrıca çiğneme fonksiyonunu iyileştirir, eklem rahatsızlıklarını önler ve baş ağrısı gibi şikayetleri azaltabilir.
Tedavi süresince randevulara düzenli gitmek, ortodontistin talimatlarına uymak, aparey ve lastikleri düzenli kullanmak önemlidir. Ayrıca, braketlerin kopmasını ve tellerin kırılmasını önlemek için sert ve yapışkan yiyeceklerden kaçınmak, asitli içecekleri azaltmak gerekir. İyi bir ağız hijyeni de tedavinin başarısı için kritiktir.
